بخوان

حجاب از منظري ديگر (جلد دوم)

مجموعه مقالات برگزيده کنگره سراسري غفاف وحجاب زمستان 1390/استان البرز

به کوشش غلامرضا نجفي،سيدعباس مسعودي،قادرحافظ،عبدالحميدقره داغي

ناشر :سوره مهر حوزه هنري

حجاب ازجمله مهم ترين عوامل عفت وپاکدامني ورسيدن به امنيت عمومي ورعايت حقوق شهروندي مي باشد.تاکيد بر اين مساله به خصوص در نصوص ديني وآيات قرآني بدان جهت است که زن به عنوان عنصر اصلي کانون خانواده مي باشدووظيفه ي حفظ کيان خانواده را بر عهده دارد وتامين کننده ي آسايش وآرامش اعضاي خانواده است .

از آنجا که مي توان مساله ي حجاب را از زواياي گوناگون فرهنگي ،اجتماعي ،حقوقي ،سياسي و….مورد واکاوي وتحليل قرار دادبه همين جهت همواره نهادها وتشکل هاي فرهنگي کوشيده اند تا با برپايي همايش ها ومجامع علمي به تبيين ابعادگوناگون اين موضوع پرداخته وبه سوالات وابهامات اين حوزه پاسخ دهند.ازهمين رواست که اداره کل تبليغات اسلامي استان البرزبا مشارکت پژوهشکده ي باقرالعلوم اقدام به برپايي کنگره سراسري عفاف وحجاب در زمستان 1390کرده است که ماحصل اين تلاش در قالب 2جلدکتاب توسط انتشارات سوره مهر حوزه هنري منتشرشده است.

جلددوم کتاب فوق موضوعاتي چون دانشگاه ونقش سازنده آن در فرهنگ حجاب وعفاف ،خانواده در نگاه فمنيسم ،نقش حجاب وعفاف در توسعه امنيت رواني اجتماع،معناي حجاب وعفاف در قرآن ،مباني فقهي–اسلامي وراهکارهاي گسترش حجاب وعفاف در جامعه و…..رادر بر مي گيردکه در هر قسمت سعي گرديده تا عمدتا با ذکر مصاديقي پيرامون موضوع مورد بحث ابعاد وزواياي اين مساله روشن تر بيان گردد.

دربخشي از کتاب با عنوان خانواده در نگاه فمنيسم چنين مي خوانيم ((فمنيسم انديشه اي نوبنياد است وزمان عنصر لازم وضروري براي شناخت هرچه بيشتر ماهيت اين انديشه .فمنيسم با همه ي فراز ونشيب هايش هنوز در ابتداي راه است وهنوز نمي توان تعريفي جامع ومانع از آن ارائه داد اما به هر روي بايد گفت:فمنيسم در اصل واژه اي فرانسوي است که از ريشه لاتيني femina به معني زن (woman)گرفته شده ودر زبان فارسي به معناي طرفداري از حقوق زن ،جنبش آزادي زنان ،زن باوري ،آزادخواهي و….ارائه شده است.

برخي نيز مي گويند :واژه فمنيسم از نوآوري هاي قرن 20در دهه 1960بوده که با دو اعتقاداساسي ارتباط دارد:اول آن که زنان به دليل جنسيتشان دچار محروميت هستند ودوم اينکه اين محروميت بايد از بين برود .فمنيست معتقد است زنان گرفتار تبعيض هستند ولازمه ي رفع آن تغيير در نظام اجتماعي –اقتصادي وسياسي است.فمنيست ها معتقدندريشه فرودستي زنان کانون خانواده است به همين جهت بايدتلاش گرددتا اين کانون مهم وحياتي زندگي بشررا به صرف توهم اينکه عامل ستم بر زنان است از ميدان بيرون کنند.غافل از اينکه نگاه تک بعدي وجزئي نگرآنها زنان را در گردابي سهمگين انداخته به گونه اي که ستمي که امروزه در نظام سرمايه داري بر زنان رواداشته مي شود،هرگز با ميزان ظلم وستمي که گمان مي رود خانواده بر زنان وارد مي کند ،قابل مقايسه نيست)).نويسنده در اين مقاله سعي کرده است با نگاه توصيفي به جايگاه خانواده درنگرش فمنيستي به تبيين اصول ومباني آن بپردازد وگزاره هايي چون فمنيسم ،اومانيسم ،سکولاريسم ،اصالت فرد،اصالت تجربه ،عمل گرايي وخانواده ستيزي را به تصوير بکشد.

به نظر ميرسد مقاله ي مهم اين مجلد مقاله اي است که باعنوان دانشگاه ونقش سازنده آن در توسعه فرهنگ حجاب وعفاف نگاشته شده است در اين مقاله آمده است((ارزش هاي مذهبي در جامعه اسلامي ما از ارزش هاي محوري است که آحادجامعه به حفظ ودفاع آن متعهد هستند،تاريخ گواه است که دين با حمله خوب عقب نرفته بلکه جلوتر آمده است آن چه دين از آن زيان ديده ،دفاع بداز آن است وعرضه ضعيف آن .وبايد گفت:در مساله حجاب 50درصدتقصير برعهده ي سازمان هايي نظير سازمان تبليغات اسلامي ،وزارت ارشاد وآموزش عالي و….است که بستر مناسب فرهنگي را فراهم نکرده اند.لذابايدحجاب راباز تعريف نموده وقوانين را بازخواني کنيم وبه طور اساسي هنجارهاي مربوط به عرصه عمومي بايد با توجهه به مصلحت زمان ،مکان وسيره نبوي از نو تعريف شود.بنابرين به نظر ميرسد براي اينکه حجاب که يکي از ضرورت هاي دپن اسلام است به صورت باور وارزش اجتماعي در جامعه وخصوصا دانشگاهها ودر شخصيت زنان ودختران مسلمان دروني شود ،بايد از رويکرد زور واجبار پرهيزنمود واز طريق راهکارهاي فرهنگي وجلب مشارکت هاي عمومي ،مدني ودولتي حجاب رامانند مسوليتي خطير وحتمي ومسلم در نگرش آنان وارد کرد.چرا که حجاب با اجبار وبدون عقيده به يونيفرمي سنگين تبديل مي شودوماهيت معطوف به عفاف خود را از دست مي دهد.اجبار بدون اقناع وفرهنگ سازي موجب لجبازي وعناد يا نفاق ودورويي وظاهر گرايي وغفلت از محتوا مي گردد به همين جهت است که بايد به تقويت پايه هاي آموزش ديني خانواده ،استفاده از استدلال عقلي ،شرعي واجتماعي ،توجهه ودقت مراکز فرهنگي ،اصلاح نظام الگوسازي و…..پرداخت))

حجاب از منظري ديگر (جلد اول )

مجموعه مقالات برگزيده کنگره سراسري عفاف وحجاب زمستان 1390/استان البرز

به کوشش غلامرضا نجفي ،سيدعباس مسعودي،قادر حافظ،عبدالحميد قره داغي

ناشر :انتشارات سوره مهر حوزه هنري

حجاب وعفاف همواره از جمله موضوعاتي بوده است که در جوامع انساني وبالاخص جوامع اسلامي مطرح گرديده ومورد توجهي خاص واقع گشته است.بايد گفت:مساله ي حجاب درجوامع امروزين عمدتا همراه بابرداشت هايي غلط از آن صورت مي گيرد که براي تفهيم وپاسخگويي به اين برداشت هاي غلط همواره بايد افراد،مجامع ونهادهايي باشند تا با انجام کار فرهنگي مرتبط با اين حوزه به برطرف کردن کاستي ها مبا درت ورزند.

بايد گفت برداشت هايي همچون عدم سنخيت حجاب با مدرن شدن جامعه وسنتي تلقي کردن اين ارزش ،مانع دانستن آن به منظور فعاليت اجتماعي زن در خارج از منزل و….عمدتا ناشي از کج فهمي نسبت به پيامدها ،آثار ودلايل داشتن حجاب در فرهنگ ديني –اسلامي مي باشد.

امابايددانست که به واقع فلسفه ي حجاب آن چيزي است که در درجه ي اول به دنبال حفظ کرامت صحيح زن مي باشد وحقيقتا اين مساله به معني منزوي کردن زن نيست بلکه مساله حجاب وتاکيد برروي آن به معني جلوگيري از اختلاط وآميزش بي قيد وشرط زن ومرد در جامعه است اختلاطي که هم به ضررزن مي باشد وهم به مرد آسيب مي رساند.

حجاب آن طور که در طول تاريخ نشان داده شده است همواره به عنوان يک نماد فرهنگي ويگانه ابزار هويتي يک ملت بوده است وباز هم درطول تاريخ به ويژه تاريخ اسلام وجود الگوهاي متعدداز زناني چون فاطمه(س)،خديجه (س)،زينب (س)و….که از جمله زنان محجبه وعفيف روزگار خود بودند نشان داده است که حجاب هيچ منافاتي با هيچ نوع کار سياسي ،فعاليت اجتماعي ،کاراقتصادي وفکري نداردواگر امروز بر مساله حجاب به عنوان يکم مساله ي بي اهميت تاکيد مي گردد ويا بر بي بندوباري وبدحجابي دامن زده مي شود تنها براي تذليل زن ،در معرض نمايش گذاردن او واستفاده ابزاري از وي مي باشد.اين در حالي است که اگر قرار است زن مسلمان الگوي طراز اول مطرح در جهان وجوامع اسلامي باشد بايد با پوشش وحجاب در جامعه ظاهر گردد زيرا با حفظ اين پوشش است که کرامت صحيح زن به معرض انظار گذارده مي شود.

ازآنجاکه مي توان دلايل عديده فرهنگي ،امنيتي ،اجتماعي ،روان شناسانه و….براي حجاب ارائه داد .کتاب حجاب از منظري ديگر به کوشش جمعي از نويسندگان در قالب مجموعه مقالات برگزيده کنگره سراسري حجاب وعفاف توسط سوره مهر حوزه هنري در 2مجلد منتشر گرديده است .دراين مقالات سعي گرديده تاحجاب وعفاف از ابعادگوناگون بررسي گرددوبه زواياي تازه ونويي از اين موضوع پرداخته شود.

مقالات جلد اول کتاب در برگيرنده ي عناويني هم چون :پوشش وامنيت حضور اجتماعي زن،حجاب معنا وکارکرد آن در اديان الهي ،بررسي وتبيين حجاب وکرامت زنان ايران باستان ،بررسي عوامل موثربرگرايش حجاب وپوشش الهي ،بررسي ابعادفرهنگ حجاب وعفاف در مقابله با ناتوي فرهنگي غرب ،بررسي وضعيت اعتقادات ديني در افراد مدگرا وعادي مي باشد.

در مقاله ي اول با عنوان پوشش وامنيت حضور اجتماعي زن آمده است((هرچند در گذشته متاثر از گفتمان سنتي رايج ،حضورزن در عرصه عمومي وبهره وري از توانمدي هاي اين بخش از اجتماع چونان ضرورتي رخ نمي نمود اما در پي تمهيدات ناشي از حاکميت نگرش مدرن ازجمله افزايش سطح سواد ودر نتيجه دستيابي زنان به تخصص هاي لازم در زمينه هاي مختلف ،انتظار استفاده از نيروي سازنده آنان به جد دنبال شد.لذا در اين فرايند جهت هرچه بهتر برپا شدن اين نقش در اجتماع پوشش در اين پروسه مي تواند مهمترين گفتمان رايج باشد.اسلام با طرح پوشش زن ،در حقيقت جواز حضور در اجتماع اورا رقم زده است وبا دستورهاي حکيمانه وراهگشايي که در چگونگي منش وروش اوارائه داده از يک سو،اين نيروي عظيم از تباه شدن ودرگوشه اي بي هدف واثر ماندن نجات داده واز سوي ديگر جلوي فساد گستري وناهنجاري هاي ناشي از اختلاط زن ومرد گرفته شده است.))

در ادامه ودر بخش ديگري از کتاب با عنوان بررسي وتببين حجاب وکرامت زنان ايران باستان نويسنده سعي داشته است تا به واکاوي سوالاتي چون،حجاب زنان ايران باستان چگونه بوده است ،آيا در آن زمان احترام خاصي نسبت به اين مساله وجود داشته وسوالاتي از اين دست بپردازد .نويسنده در اين قسمت کوشش کرده است تا با مراجعه به متون تاريخي وادبي پرده از اين پرسش ها بردارد.

اما مهمترين بخش کتاب ،بخشي است که در خصوص ابعاد فرهنگ حجاب وعفاف در مقابله با ناتوي فرهنگ غرب بحث مي کند.در اين قسمت مي خوانيم((ناتوي فرهنگي تجميع نيروهاي فرهنگي سلطه گران است که باابزارهاي مختلف با هدف استحاله فرهنگي درصدد دگرگون کردن فرهنگ ملي کشورهاي جهان سوم طراحي شده است .يکي از اين فرهنگ ها که سعي در تغيير آن است فرهنگ عفاف وپوشش مي باشد.ناتوي فرهنگي طبق اين تعريف درصدداست تا به ترويج نسبي گرايي ،نابودي هويت ملي وفرهنگي ،بي تفاوت کردن جوانان به مسايل ديني واعتقادي ،سرکوب کانون هاي بيداري ،ترويج مصرف گرايي وابتذال وفساد،القاي ناکار آمدي نظام ديني ،والقاي برتري فرهنگ غرب بپردازد.

امروزه تهاجم فرهنگي ابعاد بسيار متنوع وپيچيده وسازمان يافته را به خود گرفته که مساله کشف حجاب وبدحجابي را به طور مستقيم در آن مطرح نمي کند ودرصدد آن است که با برداشتن حجاب از سر زنان واز بين بردن حيا وعفاف وتباهي نيروي انساني وچپاول ملتها وبه سلطه کشيدن آنها آنان را به نابودي حتمي برساند))